ลิ้มดำรงค์ ขนมจาก

เรื่องราวของขนมจากในเมืองไทยมีมาแต่เมื่อใด ยังไม่มีหลักฐานแน่ชัด แต่ที่ผู้เขียนเคยได้เห็นภาพวาดบนฝาพนัง ศาลาทรงยุโรป ที่พระสมุทรเจดีย์ ปรากฏภาพเหตุการณ์ระหว่างการก่อสร้างป้อมปราการที่ปากน้ำในสมัยรัชกาลที่ ๒ โดยด้านข้างกำแพงเมืองสมุทรปราการ มีแม่ค้าปูพื้นนั่งปิ้งขนมจากอยู่ที่หน้าประตูทางเข้า ซึ่งแสดงให้เห็นว่า ที่ปากน้ำมีตำนานการปิ้งขนมจากมาเป็นเวลาช้านาน ที่นิยมดั้งเดิม คือ ขนมจากกล้วย เพียงแต่ยังไม่ได้ทำเป็นอาชีพกันเป็นจริงเป็นจัง เพราะส่วนใหญ่ขนมจาก เป็นขนมที่ชาวปากน้ำมักจะปิ้งแจกกินกันในหมู่ญาติ และพรรคพวกเพื่อนฝูง เพราะวัสดุที่ใช้ประกอบอย่างมะพร้าว น้ำตาล และใบต้นจาก มีอยู่มากมายตามป่าชายเลนข้างทาง

ที่เริ่มต้นกิจการปิ้งขนมจากขายเป็นอาชีพจริงๆ เริ่มจากสมาชิกในครอบครัวตระกูลดำรงรัตน์ โดยคุณยายแอบ ซึ่งเป็นผู้ดัดแปลงสูตรขนมห่อใบจากให้หวานมันกลมกล่อม และมีกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว (กลิ่นใบจากเผานั้น ต้องสอบถามจากนักสูบบุหรี่โบราณที่นิยมนำมาห่อยาสูบเสพกัน)

เมื่อครั้งที่มีการเปิดบริการรถไฟสายปากน้ำ สถานีปากน้ำอันเป็นสถานีปลายทางที่มีผู้โดยสารขึ้นลงเป็นจำนวนมาก คึกคักด้วยร้านขายของ ร้านข้าวแกง และร้านขนมต่างๆ ขนมจากของร้านลิ้มดำรงค์อันมีทำเลที่ตั้งอยู่ใกล้ๆ จึงเป็นขนมที่ผู้โดยสารทุกคนต้องแวะชิม และซื้อเป็นของฝากก่อนขึ้นรถไฟกลับกรุงเทพฯ จนมีผู้กล่าวกันติดปากว่า “ใครมาเที่ยวปากน้ำ แล้วไม่มีขนมจาก ติดมือกลับบ้าน  ก็ให้ถือว่า ยังมาไม่ถึงปากน้ำ” จนต่อมาจึงเริ่มมีแม่ค้าขนมจากปิ้งขายกันจนมีชื่อเสียงโด่งดังเพิ่มขึ้นอีกหลายร้าน อย่างเช่น ร้านเสริมสินไทย ร้านพูนสวัสดิ์ ร้านวัฒนาพานิช ร้านศิริพานิช ร้านอำนวยพานิช และร้านที่เปิดเป็นเพิงเล็กๆ ตามถนนทั่วตลาด จนขนมจากกลายเป็นขนมของฝากประจำเมืองสมุทรปราการ เวลามีงานประจำจังหวัด เฉพาะที่ร้านลิ้มดำรงค์ต้องว่าจ้างพนักงานนับสิบคน นั่งห่อและปิ้งขนมจากตั้งแต่เช้ามืดจำนวนหลายร้อยกิโลกรัม จนเต็มห้องเก็บที่ตั้งอยู่ด้านหลังร้าน เพื่อเตรียมไว้ขายในช่วงบ่าย แล้วก็ต้องปิ้งต่อเนื่องกันจนงานเลิกก็ยังไม่พอขาย

ร้านขายขนมจากปากน้ำเริ่มเกิดปัญหาขึ้นทีละน้อย เมื่อกิจการรถรางสายปากน้ำ (เปลี่ยนจากรถไฟพลังไอน้ำ มาเป็นรถรางไฟฟ้า) ถูกยกเลิก และมีการสร้างถนนสุขุมวิทตัดอ้อมเมือง โดยไม่ผ่านตลาดปากน้ำ ทำให้ตลาดรอบสถานีปากน้ำไม่มีผู้โดยสารเข้าออกอย่างที่เคย ประกอบกับการที่นักท่องเที่ยวเริ่มนิยมเดินทางไปชายทะเลบางแสน และสถานตากอากาศบางปู ยอดขายขนมจากในแต่ละร้านจึงตกลงอย่างน่าใจหาย แต่ละร้านจึงต้องพยายามปรับตัวเองด้วยการออกไปตั้งเพิงขายกันที่นอกตัวเมือง ริมถนนสุขุมวิท กลยุทธการตลาดต่างๆ ก็ต้องพลิกแพลงขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการลด แลก แจก แถม และการว่าจ้างสาวๆสวยๆ แต่งตัวตามยุคสมัย ยืนโบกรถนักท่องเที่ยว ให้จอดแวะเข้ามาซื้้อขนมจาก

ร้านลิ้มดำรงเองก็ต้องแยกลูกหลาน ออกไปเปิดกิจการเพิ่มอยู่ริมถนนสุขุมวิท ตรงข้ามโรงเรียนสตรีสมุทรปราการ จนพอจะทำให้มีรายได้เข้ามาแทนที่บ้าง ส่วนร้านไหนที่ไม่มีการปรับตัวก็ต้องค่อยๆ เลิกกิจการไป แต่แล้วกิจการท่องเที่ยวจังหวัดสมุทรปราการก็ต้องพบกับอุปสรรค์ครั้งใหญ่ เมื่อทางการเริ่มเปิดใช้ถนนสายใหม่ที่เรียกว่า ถนนบางนา-ตราด อันเป็นเส้นทางที่กว้าง และสะดวกกว่าถนนสุขุมวิท ทำให้รถยนต์เกือบทั้งหมด นิยมที่จะเลี้ยวรถออกไปท่องเที่ยวชายทะเลตะวันออกที่สี่แยกบางนา โดยไม่ต้องผ่านจังหวัดสมุทรปราการอีกต่อไป ทำให้กิจการท่องเที่ยวต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นศูนย์การค้าปากน้ำ ฟาร์มจระเข้ เมืองโบราณ สวางค์นิวาส และสถานตากอากาศบางปู รวมทั้งกิจการขายขนมจาก ต้องพบกับภาวะวิกฤติครั้งใหญ่

ปัจจุบัน ขนมจากปากน้ำที่เคยสร้างชื่อเสียงให้กับชาวเมืองสมุทรปราการ ได้ค่อยๆถูกลืมไปจากลูกๆหลานๆในจังหวัดทีละน้อย เมื่อครั้งที่มีการแต่งคำขวัญประจำจังหวัดให้เด็กได้ท่องจำกัน ยังมีการขอร้องจากนักวิชาการหลายท่าน ให้เพิ่มคำว่า ขนมจากใจ ชาวปากน้ำ ปรากฏอยู่ในคำขวัญนั้น  แต่ก็ถูกคัดค้านจากคณะกรรมการส่วนใหญ่ ร้านลิ้มดำรงค์ในยุคของรุ่นหลานจึงต้องมีการปรับปรุงกิจการขนมจาก และเพิ่มขนมอื่นๆให้มีความหลากหลายมากขึ้น เพื่อรักษาฐานลูกค้า และเพิ่มยอดขายให้สามารถดำรงอยู่ได้

มีเรื่องเล่ากันในหมู่ลูกหลานว่า บ่ายวันหนึ่ง ขณะที่คุณยายแอบ ดำรงรัตน์ กำลังยุ่งอยู่กับการปิ้งขนมจากอยู่หน้าร้านบริเวณริมถนนศรีสมุทร ตรงข้ามหัวโรงรถสถานีรถรางปากน้ำ มีทหารสองนายเดินเข้ามาถามหาคุณยายแอบ พร้อมเรียนเชิญไปที่รถยนต์คันหนึ่งที่จอดรออยู่ คุณยายแอบเดินไปถึงก็ตกใจสุดขีดเพราะรถคันดังกล่าวเป็นรถยนต์พระที่นั่งในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ มีเจ้าหน้าที่แจ้งว่า ทรงมีพระราชดำรัสรับสั่งให้ร้านลิ้มดำรงค์ เจ้าของกิจการขนมจาก ปากน้ำ ให้เตรียมพร้อมในการร่วมจัดร้านในงานกาชาดประจำปี ที่สวนอัมพร คุณยายแอบจึงรีบกราบบังคมทูลรับสนองพระราชดำริ ด้วยความตื้นตันในพระมหากรุณาธิคุณเป็นอย่างยิ่งหลังจากวันนั้นเป็นต้นมาขนมจากปากน้ำ ที่เป็นที่นิยมมาก่อนหน้าอยู่แล้วก็กลับโด่งดังไปทั่วประเทศ จนกลายเป็นสัญลักษณ์อันน่าภาคภูมิใจของชาวเมืองสมุทรปราการ ลูกหลานของคุณยายแอบ ก็เพิ่งจัดงานฉลองกิจการ ๑๐๐ ปี ลิ้มดำรงค์ เมื่อไม่นานนี้เอง
“สมัยที่ป้าริ้ว ป้าสาลี่ ยังเป็นเด็ก (ลูกสาวคุณยายแอบ) เฝ้าอยู่หน้าร้าน มีเจ้าหน้าที่กวักมือเรียกให้ไปที่รถยนต์พระที่นั่งในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระองค์ท่านยังคงเสด็จแวะ ที่หน้าร้านลิ้มดำรงค์เป็นประจำ ทรงตรัสถามถึงคุณยายแอบ......... ได้ตอบถวายพระองค์ท่านว่า คุณแม่แก่มาก ไม่ค่อยอยู่ร้านแล้วพะยะค่ะ”

เครดิตข้อมูลทั้งหมดโดย Mypaknam.com เลขที่ 7 ถ. วัดกลาง ต. ปากน้ำอ. เมือง จ. สมุทรปราการ 10270
หรือ ติดต่อ คุณสมชาย ชัยประดิษฐรักษ์ Email : somchai

mypaknam.com
ข่าวสารเมืองปากน้ำ แวะเข้าเยี่ยมชมได้นะครับ

ประวัติขนมจากร้าน ลิ้มดำรงค์

ขนมจากร้านลิ้มดำรงค์ เริ่มขึ้นจากการทำขนมไทยโบราณขายราวๆในรัชสมัยของล้นเกล้ารัชกาลที่ ๖ โดย คุณยายแอบ ดำรงค์รัตน์ ตระเวณพายเรือขายตามคลองและตลาดต่างๆ จนมาเจอกับก๋ง ซึ่งแซ่ลิ้ม นี้จึงได้กลายมาเป็นชื่อร้านว่า ลิ้มดำรงค์ โดยนำนามสกุลมารวมกัน ก๋งซึ่งมาจากเมืองจีนแบบเสื่อผืนหมอนใบ ได้มาพบเจอกับคุณยายแอบที่ขายขนมไทยอยู่แล้วและเห็นว่า ใบจาก ในท้องถิ่นปากน้ำ สมุทรปราการนี้มีเยอะ น่าที่จะนำไปทำอะไรได้มากกว่ามุงหลังคา กับ ใบยาสูบ จึงได้ทดลองนำขนมไทยหลายๆชนิด เช่น ขนมบ้าบิ่น ที่คุณยายแอบทำขายอยู่ก่อนแล้วมาใส่ในใบจากดูแล้วนำไปทดลองย่างปรากฏว่า ขนมออกมามีรสชาติ อร่อย และมีกลิ่นหอมของใบจากด้วย จึงมีความคิดริเริ่มที่จะทำขนมชนิดนี้ขายและเรียกว่า ขนมจาก โดยปรับและทดลองสูตรอยู่หลายวิธีกว่าจะได้สูตรขนม ที่สืบทอดกันมาถึงปัจจุบัน

ประวัติร้าน ลิ้มดำรงค์ ของ ผู้เขียน

ร้าน ลิ้มดำรงค์ ปัจจุบันนี้มีอยู่หลักๆ ๒ สาขาด้วยกัน คือ
ร้าน ลิ้มดำรงค์ ที่อยู่ตลาดปากน้ำ ๘๗ ถ.ศรีสมุทร ต.ปากน้ำ อ.เมือง จ.สมุทรปราการ กับ ร้าน ลิ้มดำรงค์ ที่เมื่อก่อนก็อยู่ที่ตลาดปากน้ำเหมือนกันแต่ได้เกิดเพลิงไหม้ขึ้นจึงได้ย้ายมาอยู่ที่ ๓๑๘ ถ.สุขุมวิท แยกสุเหร่าข้างโบสถ์คริสจักรพระสัญญาเปิดขายอยู่หลายสิบปีปัจจุบันปิดกิจการไปแล้วโดยร้านนี้เป็นของคุณป้า สาลี่ ดำรงค์รัตน์
ร้านลิ้มดำรงค์นั้นเมื่อก่อนเป็นของคุณยายแอบ มีลูกหลายคนจึงได้แบ่งกิจการเป็นสาขาต่างๆตามแต่ลูกคนไหนจะไปทำ ย่าของผู้เขียนคือคุณย่า มะลิก็เป็นหนึ่งในคนที่สืบทอดกิจการจากคุณยายแอบโดยคุณป้า เอ็ง ซึ่งเป็นลูกคนโตได้ยกกิจการให้บางส่วน ปัจจุบันร้านของคุณย่ามะลิสืบทอดโดยป้ากับพ่อของผู้เขียนไม่มีร้านประจำอยู่กับที่
แต่ไปออกร้านตามงานประจำปี จังหวัดต่างๆแทน ซึ่งการออกร้านในลักษณะนี้มีมาตั้งแต่สมัยของคุณป้า เอ็ง ที่เป็นผู้ริเริ่มการนำสินค้าของร้าน ลิ้มดำรงค์ ไปจำหน่ายตามจังหวัดต่างๆ